Zij is onderwijskundige met als specialisatie digitale didactiek. En als voormalig docent doorvoelt zij goed wat andere docenten ervaren bij online lesgeven. Chantal Brandenburg: “Je moet als schoolleiding voor alle docenten heldere online afspraken maken, en daarmee een duidelijke lijn trekken.”

‘Een les op afstand vormgeven’.  Onder die titel organiseerde zij een workshop voor het grote online Lesgeven-op afstand-congres van Academy4Learning. Alleen al de titel van haar workshop zal docenten vooraf de rillingen hebben bezorgd. Want docenten willen liever niet online, vertelt Chantal Brandenburg. Ze willen hun leerlingen fysiek zien. Dat is toch veel leuker? Makkelijker ook. Maar ja, toen kwam corona en die lockdown, en daarmee de shock. Hoe krijgen we de leerstof er zo snel mogelijk online doorheen? Hoe gaan we die leerstof redden? Dat lukte, met hangen en wurgen soms. “Docenten hebben het zwaar gehad, vooral omdat ze dat online onderwijs helemaal niet wilden.” Ze hebben dan ook flink gas moeten bijgeven om zich dat in korte tijd eigen te maken. Ze moesten zichzelf als docent heruitvinden. Hadden even een dubbele baan. “Ze zijn in korte tijd online snel vaardiger geworden. Tonen minder weerstand en realiseren zich goed dat het in eerste instantie niet alleen gaat om de leerstof, maar vooral om het contact met de leerlingen.” Daarnaast voelen ze natuurlijk aan alles dat online onderwijs een blijvertje is. Ook wanneer corona straks -hopelijk- achter de rug is. “Online zal een belangrijke en blijvende rol krijgen in het onderwijs als geheel. Want ik denk dat scholen een deel van de lessen online zal blijven geven.” 

Beter nadenken over interactief online
Brandenburg is onderwijskundige met veel kennis van digitale tools. Haar missie zoals zij dat zelf zegt: ‘Ik wil het onderwijs verbeteren’. Daarbij luistert zij vooral naar de wensen van de docenten zelf van de scholen die zij consulteert. Op basis van hun ervaringen gaat zij aan de slag, en daarbij betrekt ze zowel online-, als offline-onderwijs. Zij was zelf vroeger docent en doorvoelt dan ook precies wat haar ‘cliënten’ ervaren: “Nu pas krijgen docenten oog voor waar ze online staan. ‘Ja, we hebben online interactie, maar hoe moeten we eigenlijk een interactieve les vormgeven’. Daar gaan ze steeds meer over nadenken.” 

Vooraf duidelijke regels
Een goede online les begint bij een goed begin, zegt Brandenburg, ja, dat klinkt een beetje flauw misschien. Maar de start is zo belangrijk. “Stel vooraf voor je leerlingen duidelijke regels. Je hebt je camera aan, bent aangekleed en ligt niet in bed.” Zij weet,  die camera aanzetten tijdens de les, dat is een dingetje. “Dat mag je officieel als docent niet eisen, maar sta hierop.” Tenzij ouders echt dwarsliggen. “Docenten die vooraf duidelijke regels stellen, redden het. Laat je het vanaf de start slingeren, ja, het is net een normale les, dat haal je niet meer in. Dan krijg je leerlingen die niet meedoen en te vaak afwezig zijn.” Belangrijk: voor het opstellen van het online huishoudelijk reglement van een school, draagt de schoolleiding de uiteindelijke verantwoordelijkheid, vindt zij. “Het kan niet zo zijn dat verschillende docenten van dezelfde school er verschillende online regels op na houden. Investeer in een duidelijk en houdbaar online klimaat. Maak met elkaar heldere afspraken. Leg die vast en deel ze, en pas ze aan wanneer dat nodig is.”

Chit-chat als opwarmertje
Hoe zij haar online les begint? “Ik zet eerder de verbinding open. Hierdoor zie ik wie via Teams binnenkomt, en dan ga ik een beetje over van alles en nog wat kletsen. Om het ijs een beetje te breken en de afstand tussen mij en de groep te verkleinen.” Haar eerste stap tijdens de les: toetsen van de voorkennis. Wat weten de deelnemers? Vertaald naar leerlingen: herhaal de stof van de vorige bijeenkomst of neem met elkaar het huiswerk door. Vervolgens 40 à 50 minuten een monoloog afsteken om je boodschap er doorheen te jassen, nee, dat is niet wat je moet doen. Een verhaal van tien minuten is echt maximaal. “Ga aansluitend die theorie toetsen en aan het eind wacht het huiswerk. Bij elkaar duurt een ideale les 20 tot 25 minuten.” 

Edpuzzle en Lessonup
Ja, de tools, al die tools. Veel kwamen ook tijdens haar workshop voorbij. En dat is goed nieuws voor docenten, Microsoft gaat steeds meer applicaties integreren in Teams. Zodat je als docent niet steeds met die enorme Black & Decker-kist vol apps hoeft te zeulen, en niet langer steeds opnieuw op een andere tool hoeft in te loggen. Handig blijft Lessonup, een platform voor tal van handige apps. En speciale aandacht ook voor Edpuzzle. Daarin kun je een YouTube filmpje of pre-recorded video laden, en daarover direct vragen stellen. “Dat is het probleem met een video die je vooraf of tijdens een les naar leerlingen stuurt. Je weet niet of zij die hebben bekeken.” Op Edpuzzle zie je of leerlingen de vragen hebben ingevuld en of zij dus het filmpje hebben bekeken. Ook hier geldt: “Verduidelijk vooraf het doel van het filmpje. Vertel waarom het voor hen belangrijk is om te gaan kijken. Dat is de belangrijkste motivatie die je leerlingen kunt geven.” 

Feedback
De insteek van haar workshop ‘Een les op afstand vormgeven’ was om binnen een uur zoveel mogelijk tips en voorbeelden te geven. De cursisten waren haar dankbaar, getuige de feedback die zij na afloop van het congres kreeg. ‘Goed idee. Een huiswerkopdracht geven via een vlog, ja, eigenlijk heel vanzelfsprekend, maar ik had daar nog nooit aan gedacht’, kreeg Brandenburg onder meer terug. Een andere reactie: ‘Vooraf de voorkennis checken via de chat, ja, heel fijn, om op basis daarvan de les beginnen. Brandenburg: “Leerlingen vinden het moeilijk om online zelf vragen te stellen, is mijn ervaring. Ze vinden die microfoon, vooral aan het begin, heel spannend.” Een idee: wijs binnen elke klas een moderator aan die de vragen uit de groep ophaalt. Of gebruik een tool als Lessonup waarin je naar de voorkennis van iedereen vraagt, want ja, dan moet je wel antwoorden. “Als je niks invult, als je niet actief meedoet, ben je er voor mij niet en daarmee absent. Ook in een fysieke les kun je niet zeggen, ik geef geen antwoord.